Bugünün çevik iş gücü ortamında, yeteneği çekmek ve elde tutmak için insan kaynakları trendlerini anlamak ve uygulayabilmek önem taşıyor. İnovatif çevre teknolojileri, çeşitlendirilmiş iş gücü ve gelişmekte olan iş modelleri, çalışanların beklenti ve tecrübelerini yeniden şekillendiriyor. 

Çevre Mühendisleri Ücret Araştırma Raporu 2021 , Çevre Mühendislerini etkileyen gelişmeleri ve trendleri, insan kaynağı stratejisini, yeteneği çekme ve elde tutma yöntemlerini, yan hak paket uygulamaları gibi alanlarda bizlere bazı bilgiler veriyor.

2020 Raporuna 313 Çevre Mühendisi katkı sağlamıştı. 2020 raporunu buradan inceleyebilirsiniz. 2021 Raporu ise Çevre Mühendisi görevini aktif olarak sürdüren 427 katılımcının katkılarıyla hazırlanmıştır. Katılım gösteren Çevre Mühendislerine ve paylaşımlarıyla katılımı destekleyen herkese tekrar tekrar teşekkür ederim.

Anket sonuçlarına geçmeden önce yönetim danışmanlığı firmalarından olan Korn Ferry (643 şirket) ve Mercer’in (906 şirket) raporlarını değinmek istiyorum. İki büyük firmanın anketine büyük ölçekteki firmalar katılım sağlıyor ve sektörün nabzını belirliyorlar diyebilirim. Beni hayal kırıklığına bırakan durum ise Aralık ayında gerçekleştirilen anket doğrultusunda; ücret artış tahminlerinin %25 civarında ve enflasyon beklentilerinin ise %22-28 civarında beklentilerini açıklamaları oldu.

Resmi enflasyon oranlarının ve yeni asgari ücretin açıklanması ile birlikte Ocak ayında gerçekleştirilen anket doğrultusunda ise katılım gösteren firmalar biraz daha cömert olmuşlar ve planladıkları ücret artış oranlarını %39’a çıkarmışlar. Günlük yemek ödeneğinde 45 ₺ ve aylık ulaşım ödeneğinde ise 450 ₺ olarak planlanmış. Yeni yıl zamları ile birlikte, açıklanan enflasyon ve hissedilen enflasyon arasındaki bu uçurumu azaltacak derecede artışların olmasını ümit ediyorum.

Şimdi ise, Çevre Mühendisliğine olumlu yönde fayda sağlamasını umduğum anketim sonuçlarına geçelim. Çevre Mühendisi olarak aktif çalışan 427 katılımcının katkılarıyla hazırlanan bu rapor, sadece ücret araştırma anketi değil aynı zamanda işveren markası ve yetenek yönetimi konularında da bilgiler içeriyor.

Katılımcı Bilgileri

Sektörel Dağılım

En çok temsil edilen sektörleri incelediğimizde, Çevre Danışmanlık %35 ve Atık Yönetimi %17 olmak üzere araştırmanın %52’lik kısmını oluşturuyorlar. %8 ile Arıtma, %5 ile Tekstil, %4 ile Laboratuvar olmak üzere %31’i de diğer sektörler takip ediyor. 27 farklı sektörden gerçekleşen katılım ile aslında Çevre Mühendislerinin çalışabilecekleri sektörel zenginliği de gözlemleme fırsatım olmuş oldu.

Mevcut Unvan Dağılımları

Ankete katılım gösteren katılımcıların unvanlarını incelediğimizde %34’ü Çevre Mühendisi, %31’i Çevre Danışmanı, %7’i Çevre ve İSG Uzmanı, %4’ü Proje Mühendisi ve %3’ünü de Arıtma Tesisi Sorumlusu unvanı takip ediyor. Yine 20’den fazla farklı unvan grubundan katılım gerçekleşti.

Mezuniyet Durumu Dağılımı

Katılımcıların %80’i lisans derecesinde, %20’si yüksek lisans derecesinde gerçekleşti.

Firmaların Coğrafi Varlık Dağılımı

Ankete katılan çevre mühendislerinin %62’si yerel, %25’i ulusal ve %13’ü uluslararası seviyede faaliyet göstermektedir.

Firmalarda Çalışan Toplam Çalışan Sayısı Dağılımı

20 kişiye kadar çalışanı olan firmalar, araştırmanın %47’sini oluştururken, 150 kişiden fazla çalışanı olan firmalar araştırmanın %28’ini kapsamaktadır

Firmalarda Çalışan Toplam “Çevre Mühendisi” Sayısı Dağılımı

5 Çevre Mühendisi çalışanına kadar olanların oranı %75 iken ki bu oranın %75’ini yerel firmalar oluşturuyor, 5-20 arasında Çevre Mühendisi çalışanların oranı %19 oranında ve bu oranın da %53’ünü ulusal firmalar oluşturuyor.

Toplam Çalışma Deneyimi Süresi Dağılımı

3-6 yıl arasında çalışma deneyimi bununların oranı %27 ile büyük bir dilimi oluştururken, 10 yıl ve üzeri çalışanların oranı ise %11 oranında gerçekleşti.

Toplam “Çevre Mühendisi” Çalışma Deneyimi Süresi Dağılımı

Yine 3-6 yıl arasında Çevre Mühendisi olarak çalışma deneyimi olanların oranı %28 ile öne çıkıyor.

Yeteneği Çekme ve Elde Tutma

Yararlanılan Yan Hak Türü/Türleri Dağılımı

Sunulan en etkili yan haklar ‘yemekhane/yemek kartı, servis/yol ücreti” büyük oranı oluştururken, ankete katılanların sadece %13’ü hiçbir yan hak uygulamalarından yararlanmıyor olması dikkat çekici.

Zam Politikasında Kullanılan Kriter Dağılımı

Katılımcıların %44’ü, şirketlerinin belirlediği oranda zam politikalarının olduğunu, %19’u ise zam politikalarında sadece enflasyon oranının baz alındığını belirtiyor. Şirketin Belirlediği Oran diyen katılımcıların %70’ini yerel, %5’ini ise uluslararası firmalar oluşturuyor. Sadece Enflasyona göre zam politikası oluşturan firmaların %35’ini 150 ve üzeri çalışan kategorisindeki şirketler oluşturuyor.

Kurumlarda Uygulanan Performans Yönetimi’ni En İyi Anlatan Seçenek Dağılımı

Katılımcıların %37’si performans sisteminin tüm çalışanları kapsadığını, %35’i ise hiçbir şekilde uygulanmadığını belirtiyor. Performans Sistemi uygulanmayan firmaların Zam Politikasında Kullanılan Kriterleri; %60’ı Şirketin Belirlediği Oranda ve %26’sı Enflasyon Oranı baz alınarak gerçekleşiyor. Yine Performans Sistemi uygulanmayan firmaların %20’sini ulusal ve %5’ini uluslararası firmalar oluşturuyor.

Çalışanların Performanslarının Değerlendirilmesinde Yararlanılan Kriter Dağılımı

Katılımcıların %31’i performans değerlendirme kriterlerinde ‘yönetici takdiri değerlendirmesi’ yapıldığını, %5’i ise sadece disiplin kural ve talimatları çerçevesinde performanslarının değerlendirildiğini belirtiyor. Disiplin Kural ve Talimatları çerçevesinde performans değerlendirenlerin %65’i 150 ve Üzeri Çalışanı olan şirketler tarafından gerçekleştiriliyor.

Şirketlerinin Yeteneği Çekmede En Güçlü Temel Becerisi Dağılımları

Katılımcı çevre mühendisleri tarafından, rekabetçi maaş paketinin, yeteneği çekmede bu alanın %2 ile “en düşük özellik” olarak değerlendiriliyor. Çalışma Şart ve Koşullarındaki Esneklik ve Güçlü İşveren Markası %22’lik dilimi oluştururken bence araştırmanın en önemli verisini barındıran “Diğer” kısmı araştırmanın %33’lük dilimini oluşturuyor. Bir sonraki ankette bu soru kalıbını değiştirerek seçenekleri netleştirmeye çalışacağım. Bu oranın

Şirketlerinin 2022 Yılı İçinde İşten Çıkarma Yapmayı Planlama Dağılımı

Katılımcıların %81’i 2022 yılı içinde kurumlarında herhangi bir işten çıkarma yapılmayacağı, %19’u ise işten çıkarma planları olduklarını paylaşıyor. İşten çıkarma planları olduğunu belirtenlerin %57’sini yerel firmalar, %17’ini ise uluslararası firmalar oluşturuyor. Yine işten çıkarma planları olduğunu belirtenlerin %31’i Çevre Danışmanlık ve %18’i Atık Yönetimi sektörleri oluşturuyor. Geçen yılın oranına göre bu yıl işten çıkarma planlamasının daha düşük olma ihtimali de iyi yorumlanabilir.

Ücret Raporu

Ücret Artış Dönemi Dağılımı

Katılımcıların %85’i, ücret artık dönemlerinin Ocak-Mart aylarında gerçekleştirdiğini belirtiyor. Umarım bu anketi değerlendiricilere yetiştirebilmişimdir 😊

2020 Yılına Oranla 2021 Maaşlarının Değişim Dağılımı

Katılımcı çevre mühendislerinin %77’si önceki yıla oranla maaş artışı gerçekleştiğini belirtiyorlar. %2’lik maaş azalma oranını oluşturan katılımcıların tümü ise ‘yerel’ firmalarda çalışanlardan oluşmaktadır. Maaşlarında azalma olan %2’lik kesimi oluşturan katılımcıların tümü İnşaat, Tekstil, Altyapı ve Çevre Danışmanlık sektöründen oluşmaktadır.

2021 Yılına Oranla 2022 Maaşlarının Değişiminden Beklenti Dağılımı

Katılımcıların %87’si ücretlerinin artacağı yönünde beklenti oluştururken %13 oranında ise aynı kalacak yönünde.  Neyse ki önceki yıl gerçekleşen ücret azalışları 2022’de gündeme gelmemiş. Aynı Kalacak diyenlerin %31’i Çevre Danışmanlık ve %16’sı Atı Yönetimi sektöründe gerçekleşeceği tahmin ediliyor.

Rakiplerine Kıyasla Maaşlarının Durum Dağılımı

Katılımcıların %42’si maaşların rakipleriyle aynı oranda olduğunu düşünürken, %37’si daha düşük maaş verdiklerini tahmin ediyor. Maaşlarının rakiplerinden daha düşük olduğunu düşünen katılımcıların %38’i Çevre Danışmanı pozisyonunda çalışanlar oluşturuyor. Maaşlarının rakiplerinden daha yüksek olduğunu düşünen katılımcıların %34’ü 0-1 yıl arası deneyime sahip. Bu durum, yeni mezunların tüm dengeleri alt üst ettiği anlamı da taşıyabilir 😊

Alınan Ücret Çeşidi Dağılımı

Katılımcıların %81’i net (çıplak) ücret aldıklarını, %19’u ise brüt (giydirilmiş) ücret aldıklarını belirtiyor.

Alınan Ücret Tutarı Dağılımı

Bu bölümde birkaç kategoride ücret aralıklarını inceliyor olacağız. Ankete katılım gösterenler arasında brüt maaş alanların ücret tutarları nete çevrildi. Bu durumda incelememizi tek bir ücret çeşidi üzerinden gerçekleştireceğiz.

Tüm katılımcıların beyan ettikleri ücretler, belirlediğim aralıklar çerçevesinde asgari ücret ve biraz üstü aralığında %47 yoğunluğa sahip. Tüm katılımların %82’si 6.000,00 ₺ ve altı maaş alıyor.

Katılımcıların çalışmış oldukları firmalarının coğrafi dağılımlarını incelediğimizde 4.000,00 ₺ ve altı maaş alanların yoğunluklarını %61 ile yerel firmalar oluşturuyor. Uluslararası firmaları incelediğimizde yoğunluk %48 ile 4.000,00 – 6.000,00 ₺ arası maaş oluşturuyor.

Sektörel dağılımları incelediğimizde, Çevre Danışmanlık’ta ve Laboratuvar sektörlerinde asgari ücret ve biraz üstü maaş alanların oranı %67 oranlarında. Atık Yönetimi sektöründe ise 10.000,00₺ ve üstü maaş alanlar %5 olarak dikkat çekiyor.

Unvan dağılımı bazında incelediğimizde tabi ki firmadan firmaya unvan ve iş yoğunluğu farklılıklar doğurabilir ama yorumlamak istediğimizde öne çıkan oran Çevre Danışmanı pozisyonunda çalışanların çok büyük bir kısmı en alt ücret aralığında gelire sahip. Bir başka dikkat çeken kısım ise yönetici konumunda çalışanların da dikkate değecek oranda en alt ücret diliminde yer almaları ücretlerin piyasa şartları gereği çok altında olduğu şeklinde yorumlayabiliriz.

Mezuniyet durumlarını incelediğimizde Yüksek Lisans Mezunlarının daha yüksek ücret dağılımlarındaki oransal yüksekliği mesleki anlamda bir kariyer hedefi olarak düşünülebilir.

Ankete katılım gösterenlerin toplam çalışma deneyimlerini incelediğimizde kariyerlerine başlangıç ücretlerinin 4.000,00₺ altı olduğu, 6 yıl ve sonraki deneyimlerde ücret aralıklarının çok daha yoğunlaştığını görebiliriz.

Toplam Çevre Mühendisi olarak çalışma deneyimlerini incelediğimizde ise katılımcılar arasında maksimum ücretin 8.000,00₺ civarında olduğunu görüyoruz.

Çevre Mühendisleri Ücret Araştırması anketine katılım gösteren tüm Çevre Mühendislerine teşekkür ederim. Umarım sizlerin ve mesleğinizin geleceği adına olumlu ve umut dolu gelişmeler olur.

Sevgilerimle,

Hakan MADEN | İnsan Kaynakları Profesyoneli – Koç – Mentor – Blogger

İlginizi çekebilecek diğer yazılarım;