AİLE ŞİRKETLERİNİN TELAŞI: KURUMSALLAŞMA
Neden telaş? Dünyadaki aile şirketlerinin 2. kuşağa ulaşma oranı %20, 3.kuşağa ulaşma oranı %10 civarında olup, ömürleri ise 20-25 yıl arasında değişmekte. Hal böyleyken onca emekle kurulan şirketler bir telaş içerisinde buluyor kendini. Aile şirketlerinin bu başarısızlık nedenleri ise yönetimde yetersizlik ve kurumsallaşamama yer alıyor. Bu yazımda anlatmaya çalışacağım konu da aile şirketlerinin kurumsallaşma süreci üzerine olacak. Kurumsal danışmanlık filan yaptığımdan değil 🙂 Çalıştığım aile şirketlerindeki gözlemlerim ile okuduğum kitaplardan esinlendiğim şeyleri paylaşmaya çalışacağım.
Aile Şirketini; ailenin duyguların yoğun, iletişim ve etkileşimin ön planda olduğu sosyal birim ile şirketin kar amaçlı oluşu, mantık ve kuralların egemen olduğu sosyal yapının aynı çatı altında birleşmesidir. Ülkemizdeki şirketlerin %95’i aile şirketi olarak faaliyetini sürdürür.
Kurumsallaşma; işin bütün aşamalarıyla ilgili yürütmelerin belirli kurallara dayandırılarak sürdürülmesidir. Patronun keyfi günü kurtarmak adına alacağı kararların önlendiği sistemdir.
Aile işletme sayısının artışı toplumsal, siyasal ve bölgeler arası kalkınmayı desteklemede olumlu etkileri, aile işletmelerinin öneminin daha da artmasına neden olmakta.
Kurumsal Yönetimin Amacı;
Aile üyelerinin şirket içinde net olmayan rollerin, nesiller arası geçişlerde yaşanan problemlerin ve aile ile profesyonel yöneticiler arasındaki uyumsuzluğun önüne geçerek büyüyen ailenin şirket yönetimindeki katkısını korumak ve şirketin karlı bir şekilde büyümesi amaçlanmaktadır.
İşletmenin aileden bağımsız bir kuruluş olarak kişiliğini kazanabilmesi, işletme ile aile bireyleri arasında ilişkilerin dengelenebileceği ve bunun kuşaklar boyunca sürdürebilmesi için bir nevi ailenin profesyonelleşmesi anlamına gelen Aile Anayasası’nın oluşturulması büyük önem taşımakta. En öncelikli hazırlık bu görülebilir.
Aile İşletmelerinin Kuruluş ve Gelişimi
Aşağıdaki grafikten de anlaşılacağı gibi aile şirketlerinin kuruluş anından itibaren yükselen trendi doyum noktasına kadar devam ediyor. Doyum noktasına gelene kadar gerekli kurumsallaşma adımlarının atılmamasından kaynaklanan bir telaş sarıyor şirketleri. Treni kaçıran şirketler, aile içinde başlayacak olan problemlere ve şirket içinde yaşanacak değişikliklere konsantre olmaya çalışacaklar ama başaramayacaklar.
“Eğer firma, kurucusunun çemberi içinde sıkışıp kalırsa, kurucu öldüğünde firma da ölür” – Ishac Adizes
Aile İşletmelerinin Avantajları
- Biz bilincinin olması
- Hızlı karar alabilmeleri
- İşletmeye bağlılıkları
- Kısa zamanda büyümeleri
- Amatör ruhlarını kaybetmemeleridir
Aile İşletmelerinin Dezavantajları
- Yetki ve sorumlulukların net olmayışı ve sürekli değişmesi
- Kurumsallaşma ve profesyonelleşmede zorluk çekilmesi
- Değişme karşı direncin yüksek olması
- Aile içi sorunların işe yansıtılması
- Verisel analizlere önem verilmemesidir.
Aile İşletmelerinin Sorunları
- İnsan kaynakları departmanına önem verilmemesi
- Organizasyon şemalarının olmaması
- Görev tanımlarının olmaması
- Yetki ve sorumlulukların belirlenmemesi
- Prosedür, yönetmelik ve iş akışlarının olmaması
- Eğitim ve gelişim süreçlerine önem verilmemesi
- Nitelikli çalışanların elde tutulamamasıdır.
Başarılı Bir Aile Şirketi Olabilmek İçin;
- Değişen dünyaya uyum sağlamayı
- Temel değerlere sahip çıkmayı
- Aile içi güçlü iletişim ağı kurmayı
- Yetki devrini gerektiğinde kullanabilmeyi
- Yeni neslin yetiştirilmesine önem verebilmektir.
Dağılan Aile Şirketleri
- Karaca – 2.Kuşak
- Sipahiler – 2.Kuşak
- Sultanahmet Köftecisi – 2.Kuşak
- Komili – 3.Kuşak
Başarılı Aile Şirketleri
- Eroğlu Holding
- Kültür Koleji
- Kurukahveci Mehmet Efendi
Patronların varlıkları, profesyonel yöneticilerin de şirketi yönettiği yarınlara…
Kaynak1 : İlhami Fındıkçı – Aile Şirketleri – Kaynak2 : İKÜ – 4. Aile İşletmeleri Kongresi – Kongre Kitabı
Saygılarımla